GRUP VE PERİYOT BULMA

Yukarıda yer alan periyodik tabloda görüldüğü gibi düşey sütunlara grup, yatay sıralara periyot denir.
Periyodik tabloda yer alan elementler atom numaralarına göre dizilmiştir. Atom numarası sağa ve aşağıya doğru inildikçe artar.
Bir elementin periyodik tablodaki yeri temel haldeki elektron dağılımından bulunur.

Grup Bulma:

Elektron dağılımının hangi orbital ile bittiğine bakılır.
s ve p orbitali ile biterse A grubu, d ile biterse B grubu elementidir.
Kaçıncı A veya B grubunda olduğu ise aşağıdaki gibi bulunur:

sx ile biterse xA grubundadır.
s1 ise 1A grubu elementidir.
s2 ise 2A grubu elementidir.

py ile biterse her p orbitalinden önce dolu olan s orbitali (s2 py) olduğu için (y+2)A grubu elementidir.
p1 ile biterse 3A grubu elementidir.
p3 ile biterse 5A grubu elementidir.
p4 ile biterse . grubu elementidir.
p6 ile biterse . grubu elementidir.

dz ile biterse her d orbitalinden önce dolu olan s orbitali (sx dz) olduğu için (x+z)B grubu elementidir. Üç tane 8B grubu elementi olduğu için (x+z) toplamı 8, 9 ve 10 olduğu zaman 8B grubu 11 ve 12 olduğu zaman 10 çıkartılır ve 1B ve 2B grubu olur.
s2 d1 ile biterse 3B grubu elementidir.
s2 d2 ile biterse grubu elementidir.
S1 d5 ile biterse grubu elementidir.
s2 d5 ile biterse grubu elementidir.
s2 d6 ile biterse . grubu elementidir.
s2 d7 ile biterse . grubu elementidir.
s2 d8 ile biterse . grubu elementidir.
s1 d10 ile biterse . grubu elementidir.
s2 d10 ile biterse grubu elementidir.
Periyot Bulma:
Elektron dağılımındaki:
1. Orbitallerin başında yer alan rakamların en büyüğü(en yüksek enerji düzeyi, baş kuant sayısı) periyodu verir.
2. En son yazılan s orbitalinin başındaki rakam periyodu verir.

Not: atom numarası 2 olan He elementinin elektron dağılımı 1s2 ile biter. 1.periyot(yatay sırada) iki tane element vardır 1A ve 8A. He da 8A grubu elementidir. 2A grubu elementi değil. Zaten 1. periyotta 2A grubu yok.

Örnek:
Atom numarası sırasıyla 3, 5, 10, 12, 17, 19, 22, 28, 30 52 ve 87 olan elementlerin periyodik tablodaki yerlerini bulunuz.
3:
5: 1s2 2s2 2p1
10: 1s2 2s2 2p6 8A grubu 2. periyot
12: 1s2 2s2 2p6 3s22A grubu 3. periyot
17:
19:
22: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d24B grubu 4. periyot
28:
30:
52:
87:


Grup ve periyot bulmada diğer metotlar:
1. 8A Metodu
Bu metotla grup ve periyot bulabilmek için :
a) 8A grubunda yer alan elementlerin atom numaralarını bilmek gerekir. Atom numaraları sırasıyla 2, 10, 18, 36, 54 ve 86 dır.
b) Grupların sıralanışını bilmek gerekir.
1A,2A,3B 8B,8B,8B,1B,2B,3A, 8A
c) B grubu elementlerinin 4. periyottan itibaren başladığını ve ilk temsilcilerinin atom numarasının 21 olduğu unutulma-malıdır.

Verilen atom numarasına en yakın soygaz dikkate alınarak sağa veya sola doğru kaç adım gidilmesi gerektiği tespit edilir. Aynı adım miktarı grup numarası ilerletilerek grup numarası bulunur. Yatay sırası sayılarak periyot bulunur.


Örnek:
Atom numarası 50 ise: Kendisine en yakın soygazın atom numarası 54 tür. Atom numarası 4 eksik olduğuna göre grup numarası da soygazlarınkinden (8A dan) 4 eksik olması gerekir. O halde 4A grubu elementidir. Atom numarası 54 olan soygaz 5. soygazdır.(2, 10, 18, 36, 54, 86 ) 5. periyotta demektir.
Aynı metotla atom numarası 9, 12, 32, 15 ve 88 olan elementlerin grup ve periyodunu bulunuz.

2. Metot
Sorularda atom numarası küçük olan elementler sorulduğunda pratiktik sağlar.
1A8A
1 2
3 .(X-2) A grubu 10
11 ..(1Y ise YA grubu .18

Atom numarasıGrupPeriyot
1 1A 1
28A 1
4 (4-2)A2
8 (8-2)A2
111A 3
13 3A 3
17 7A 3

3. Metot: Pauli prensiplerine göre:
Bu metotla A grubunda yer alan elementlerin grup ve periyodu bulunabilir.
Pauli prensipleri:
I. n yörünge sayısı olmak üzere her yörüngenin alabileceği maksimum elektron sayısı 2n2 kadardır.
1. yörünge en fazla 2 elektron alabilir.
2. yörünge en fazla 8 elektron alabilir.
3. yörünge en fazla 18 elektron alabilir.
4. yörünge en fazla 32 elektron alabilir.

II. İç yörüngelerdeki elektron sayısı 2, 8, 18 veya 32 olabilir.

III. Dış yörüngede en fazla 8 elektron olabilir.

Yukarıda yer ilkelere göre elektron dağılımı yapılır. Son yörüngedeki elektron sayısı grup numarasını, yörünge sayısı periyodu verir.

Örnek:

Atom numarası 9 olan element için :

9) 2e-7e- 2.periyot 7A grubu

Atom numarası 15 olan element için:

15) 2e- 8e- 5e-3. periyot 5A grubu

Aynı metotla 3, 5, 10, 14, 16, 20, 33, 52 ve 88 atom numaralı elementler için de deneyiniz.

3)

5)

10)

14)

16)

20)

33)

52)

88)




Değerlik elektron sayısı:

Tanım 1: Elektron dağılımında son yörüngedeki elektron sayısıdır.

Tanım 2: Grup numarasıdır.

Tanım 3: Bileşiklerinde aldıkları değerliklerin en büyüğüdür.

Her tanımın kendisine göre istisnaları vardır. Bunların içinden o elemente en uygun olanı alınarak değerlik e- sayısı belirlenir.


Aşağıda atom numaraları verilen elementlerin değerlik elektron sayılarını ve dış yörüngelerindeki elektron sayılarını bulunuz.
1, 2, 5, 10, 15, 20, 21, 24, 34

1
2
5
10
15
20
21
24
34