ÇÖZELTİLERİN KARIŞTIRILMASI
Çözeltilerin karıştırılmasına ait soruları 5 bölümde ele almak mümkündür:
1.Aynı maddenin farklı derişimlerdeki çözeltilerinin karıştırılması,
2.Su ilave edilmesi veya buharlaştırılması,
3.Birbirleriyle tepkime vermeyen farklı maddelerin çözeltilerinin karıştırılması,
4.Ortak iyon içeren maddelerin çözeltilerinin karıştırılması,
5.Birbirleriyle tepkime veren maddelerin çözeltilerinin karıştırılması.

Bu problem tiplerine ait sorular sadece iki bağıntıyla çözülür:

a) M1.V1=M2.V2
b) M1.V1 + M2.V2=Mson.Vson

Hangi bağıntıyı nerede kullanacağız?

2. ve 3.soru tiplerinde (a) bağıntısı kullanılır.1. de (b) bağıntısı kullanılır.
4. de ise ortak iyon için (b) , ortak olmayan iyon için (a) bağıntısı kullanılır.

Kısaca çözünen maddenin miktarında artış oluyorsa (b), değişmiyorsa (a)bağıntısı kullanılır.

5.soru tipi ise biraz karışık olduğu için o yalnız başınaizah edilecektir.

Problemler sadece M (molarite ) cinsinden derişimle ilgili olamayacak elbette.Bu durumda farklı bağıntı mı kullanmak gerekecek?
Hayır.Fakat bağıntı sadece şekil değiştirecek. Aşağıdaki tabloda değişimin nasıl olacağını göstermektedir.
Derişim cinsiSembolDiğer birimBağıntı
Molarite M VM1.V1=M2.V2
NormaliteN V N1.V1=N2.V2
Kütlece %% m(g)%1.m1=%2.m2
(b) bağıntısı da uygun şekilde adapte edilebilinir.

Örneğin: %1 m1 + %2m2 = %son mson gibi
1. AYNI MADDENİN FARKLI DERİŞİMLER DEKİ ÇÖZELTİLERİNİN KARIŞTIRILMASI

ÖRNEK 1:
2 M 200 ml NaOH çözeltisine 3 M 300 ml kendi çözeltisi ilave edildiğinde karışım çözeltisi kaç M olur?

ÇÖZÜM:
M1xV1 + M2xV2=Mson x Vson bağıntı kullanılacak.
2x200+3x300=Msonx500 olur.
Mson=2,6 M olur.

ÖRNEK 2:
Kütlece %25 ve %55 `lik tuz çözeltileri eşit kütlelerde karıştırılıyor. Karışım çözeltisi:
a)% kaç tuz içerir?
b)% kaç su içerir?

ÖRNEK 3:
I.çözelti kütlece %24 ,II. si %40 şeker içermektedir.Karışım çözeltisinin %36 şeker içermesi için I.çözeltinin kütlesinin II.çözelti kütlesine oranı ne olması gerekir?

ÖRNEK 4:
1,2 molar 600 ml. NaCl çözeltisine aynı maddenin 0,6 M çözeltisi ilave ediliyor.Karışım çözeltisi 1,0 M olduğuna göre II.çözeltinin hacmi kaç litredir?

2.SU İLAVE EDİLMESİ VEYA BUHARLAŞTIRILMASI

Çözeltiye su ilave edildiğinde veya su buharlaştırıldığında çözünmüş olan katı miktarı değişmez. Bu nedenle problemlerde M1.V1=M2.V2bağıntısı kullanılır.

Not:Doygun çözeltiden su buharlaştırılırsa derişim artmaz.Çünki su buharlaşırken madde çöker. Birim hacimde çözünmüş olan madde miktarı (derişim) değişmez.

ÖRNEK 5:
2 M 500 ml.tuz çözeltisinin derişimini 2,5 M yapabilmek için kaç ml. su buharlaştırılmalıdır?

ÇÖZÜM:
M1.V1=M2.V2 bağıntısı kullanılmalıdır.O halde:
2.500=2,5.Vson dur.
Vson=400 ml. Buharlaşan su miktarı ise Vilk-Vson olacağına göre 100 ml. dir.

ÖRNEK 6:
4 M, 300 ml.NaCl çözeltisini 1,2 M yapabilmek için kaç ml.su ilave etmek gerekir?
ÖRNEK 7:
Kütlece %40 şeker içeren çözeltiye 50 g. su ilave edildiğinde %25 lik olmaktadır. Çözeltinin başlangıç kütlesi kaç g.dır?
ÖRNEK 8:
200 g. çözeltiye 50. su ilave edildiğinde kütlece %20 lik olmaktadır. Çözeltinin başlangıç derişimi % kaçlıktır?

3.BİRBİRLERİYLE TEPKİME VERMEYEN FARKLI MADDELERİN ÇÖZELTİLERİNİN KARIŞTIRILMASI

Birbirleriyle tepkime vermeyen maddelerin çözeltileri karıştırıldığında çözünmüş madde miktarlarında değişiklik olmaz.Bu nedenle I.bağıntı olanM1.V1=M2.V2 kullanılır. (Su ilavesi veya buharlaştırılmasın da olduğu gibi)

ÖRNEK 9:
2 M 200 ml. HCl çözeltisiyle 3 M 300 ml. NaNO3 çözeltisi karıştırılıyor. Karışım çözeltisindeki:
a) Cl-1 iyonu derişimi kaç M dır?
b) Na+ iyonu derişimi kaç M dır?

ÖRNEK 10:
Eşit kütlelerde %20`lik tuz ve %30`luk şeker çözeltileri karıştırılıyor. Karışım çözeltisindeki:
a)Kütlece tuz yüzdesi kaçtır?
b)Kütlece su yüzdesi kaçtır?
ÖRNEK 11:
1,5 M 200 ml.NaNO3 çözeltisiyle 2 M 300 ml. HCl çözeltisi karıştırılıyor. Karışım çözeltisindeki Na+ ve Cl-1 iyonları derişimi kaç molardır?
ÖRNEK 12:
2 M 300 ml. Ba(NO3)2 çözeltisine 1 M 200 ml. HCl çözeltisi karıştırılıyor. Karışım çözeltisindeki NO3-1 ve H+ iyonları derişimi kaç molardır?
ÖRNEK 13:
1M 2 litre Ba(OH)2 çözeltisine 1 M KNO3 çözeltisi ilave ediliyor. Karışım çözeltisinde OH-1 derişimi 0,8 M olduğuna göre:
a)Karışım çözeltisi kaç litredir?
b)Karışım çözeltisindeki NO3-1 derişimi kaç molardır?
4.ORTAK İYON İÇEREN ÇÖZELTİLERİN KARIŞTIRILMASI:
Farklı cins iyonların her birini madde kabul edebiliriz.Ortak iyon içeren maddelerin çözeltileri karıştırıldığında:
Ortak iyon için :M1.V1 + M2.V2=Mson.Vson
Ortak olmayan iyon için:M1.V1=M2.V2
bağıntısı kullanılır.
ÖRNEK 14:
0,1 M 200 ml.NaCl çözeltisine 0,4 M 300 ml. CaCl2 çözeltisi karıştırılıyor. Karışım çözeltisindeki Cl-1 ve Ca+2 iyonları derişimi kaç molardır?

ÇÖZÜM:
Cl-1son için : M1.V1 + M2.V2=Mson.Vson bağıntısı kullanılır.
0,1.200 + 0,8.300 = Cl-1son . 500 den 0,52 molar bulunur.
Ca+2son için M1.V1=M2.V2 bağıntısı kullanılır.
0,4.300 = Ca+2son . 500den 0,24 molar bulunur.

ÖRNEK 15:
0,1 M NaNO3 çözelsinin 200 ml.sine belirli bir miktar 0,2 M Ca(NO3)2 çözeltisi ilave ediliyor. Karışım çözeltisinde NO3-1 iyonu derişimi 0,3 M olduğuna göre:
a)Karışım çözeltisi kaç ml. dir?
b)Karışım çözeltisindeki Na+1 derişimi kaç M dır?

ÖRNEK 16:
Eşit hacimli H2SO4 ve HCl çözeltilerinin derişimleri sırasıyla x ve y molardır.Karışım çözeltisindeki:
a) H+1 derişimi kaç molardır?
b) SO4-2 derişimi kaç molardır?

5.BİRBİRLERİYLE TEPKİME VEREN MADDELERİN ÇÖZELTİLERİNİN KARIŞTIRILMASI

Öncelikle maddelerin çözeltileri karıştırıldığında tepkimeye neden olan (birbirlerinin varlıklarına engel teşkil eden ) iyonlar tespit edilmelidir.Bu iyonlar çökelme tepkimesinde çöken maddenin iyonları,asit-baz tepkimesinde H+1 ve OH-1 dır.

Problem çözümünde takip edilmesi gereken yol aşağıdaki gibi olmalıdır:
1. Tepkimeye neden olan iyonların başlangıç çözeltilerinden mol sayıları bulunur,
2. O iyonlardan oluşan tepkime denklemi yazılır ve denkleştirilir. Örneğin:

Al2S3 çökeltisi oluşuyorsa :
2 Al+3(aq) +3 S-2(aq) Al2S3(k)

Asit-baz tepkimesi ise:

H+1(aq) + OH-1(aq) H2O(s) yazılır.

3.Artık madde problemlerinde olduğu gibi hangi iyondan az hangi iyondan olması gerekenden fazla olduğunu tespit edilir.
4.Artan iyonun derişimi,artan molünün toplam hacme bölünmesiyle bulunur.
5.Biten iyonun derişimi sıfır kabul edilir.(ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ konusunda bittiği kabul edilen iyonların derişimleri hesaplanır.)
ÖRNEK 17:
0,2 M 400 ml. H2SO4 çözeltisine 0,4 M 100 ml. NaOH çözeltisi ilave
ediliyor.Meydana gelen karışımdaki :
a) H+1 derişimi kaç molardır?
b) OH-1 derişimi kaç molardır?
c) SO4-2 derişimi kaç molardır?

CEVAP:
H+1 iyonunun başlangıçtaki mol sayısı:M.V=n den0,4x0,4=0,16 mol
OH-1 iyonunun başlangıçtaki mol sayısı: M.V=n den 0,4x0,1=0,04 mol
H+1(aq)+ OH-1(aq)H2O(s)
İlk:0,16 mol0,04 mol ----
Değişme:-0,04 -0,04 +0,04
T.sonra :0,12-----0,04

H+1son =0,12 mol/0,5 L =0,24 molar
OH-1son =0 mol/0,5 L = 0 molar (kabul ediyoruz)
SO4-2son için :M1xV1=M2xV2 bağıntısı kullanılır.
0,2x400 = M2 x500 den [SO4-2son]=0,16 M bulunur.

ÖRNEK 18:
0,4 M 400 ml. Al(NO3)3 çözeltisiyle 0,1 M 600 ml. H2S çözeltisi daha
büyük
bir kapta karıştırılıyor. Al2S3 ün tamamı çöktüğüne göre karışım
çözeltisindeki:
a) Al+3 derişimi kaç molardır?
b) S-2 derişimi kaç molardır?
c) NO3-1 derişimi kaç molardır?

CEVAP:
Al2S3 çöktüğüne göre tepkimeye neden olan iyonlar Al+3 ve S-2 dir. Başlangıç çözeltisindeki
Al+3 derişimi = 0,4 M ,mol sayısı = 0,4x0,4=0,16 mol
S-2 derişimi = 0,1 M , mol sayısı = 0,1x0,6=0,06 mol

2 Al+3(aq) +3 S-2(aq)Al2S3(k)
ilk: 0,16 mol0,06 mol ------
Değişme: -0,04 mol -0,06 mol +0,02 mol
Çök.sonrası: 0,12 mol ------ 0,02 mol

[Al+3son ]=0,12 mol / 1 L= 0,12 M

[S-2son ]=0 kabul edilecek
[NO3-1son] için M1xV1=M2xV2bağıntısı kullanılır.
[NO3-1son] =1,2 x 400 /1000 dir.

ÖRNEK 19:
3 M 200 ml. Ba(NO3)2 çözeltisine 2M 200 ml. H2SO4 ilave ediliyor.BaSO4 çöktüğüne göre karışım çözeltisindeki:
A)[Ba+2]=? B)[ SO4-2]=? C)[H+1]=?
Asit-baz tepkimelerinde:
nH+ > nOH- ise ortam asidik
nH+< nOH- ise ortam bazik olur.
Ortamın nötr olurması için:
nH+ = nOH-
nH+ = [H+].Va = [OH-].Vb= nOH-
ea.Ma.Va = eb .Mb.Vb
olması gerekir.Ancak asit ile baz denk kuvvetlerde olmalıdır.